20 Kasım 2016 Pazar

DHAKA'NIN DİĞER TARAFI

Tıpkı insanlar gibi içinde yaşadığımız şehirlere de şans vermek gerekiyor. Ana caddelerine değil ara sokaklarına, hep turladığınız semtlerine değil bilmediğiniz yerlerine. Çünkü yine insanlar gibi şehirler de gösterdiğinden fazlasını saklar; sizin arayıp bulmanız için...

Dün, internette tesadüfen bulduğum Dhaka Edebiyat Festivali'ne gittim. Kitap fuarları benim Türkiye'de en sevdiğim etkinliklerden biriydi hep. Istanbul'da yapıldığı söylense de Bulgaristan sınırına yakın bir yerde yapılan Tüyap'a sekiz vasıta değitirip gitmeye bile erinmedik hiçbir zaman; Dhaka'da altımızda şöförlü araba ile gitmeye mi üşenecektik?! Ofisten çıkıp atladım gittim.

Fuar, benim şehrin bilmediğim ve daha önce gitmediğim üniversite bölgesi tarafındaydı. Motijheel bölgesindeki ülkenin en büyük üniversitelerinden olan Dhaka Üniversitesi'nin kampüsündeki Bangla Akademi'de. Üniversite çok büyük ve yemyeşil bir alana kurulmuş. Dhaka'nın içinde öyle bir yer görmeyi -ne yalan söyleyeyim- beklemiyordum. Her taraf gençlerle doluydu. Ben arabada aval aval etrafa bakarken festivalin olduğu akademiye geldik.
Bangla Akademi, ülkenin ulusal dil kurumu olarak 1954'te Bengal kültürünü ve dilini araştırmak ve tanıtmak amacıyla kurulmuş. O da yemyeşil bir bahçenin içinde. Festival için alana bir sürü stand kurulmuş. Kitap standları ve imza standlarının dışında yiyecek-içecek standları da vardı. Bir sahnede lokal müzik yapan müzisyenler -aha bununla da henüz bir türlü barışamadım ama dur bakalım- , merdivenlerde karikatür çizen çocuklar, çimenlerde oturup kahve içenler...Dört ana sahnede ise paneller düzenleniyordu. Ben ikisine yetişebildim. Birincisi -hazır olun çok tanıdık gelecek- kendi ülkelerinde sansüre uğramış yazar ve gazeteciler ile ilgiliydi. Nepal'den bir gazeteci, Tayland'dan bir yazar-yönetmen, Bangladeş ve Özbekistan'dan birer gazeteci uğradıkları sansür hikayelerini ve Güney Asya ülkelerinin çoğunun "adı demokrasi olarak geçse de" birer militarist yönetim modeli olmalarını anlattılar. Tayland'lı yönetmenin filmi tüm onay mekanizmalarından geçip yasal onayları aldığı halde vizyon tarihinden bir gün önce, Kral'ın ölümünün ardından ülkenin yas döneminde olması ve filmin bu yas dönemi için rahatsız edici olabileceği gerekcesiyle vizyondan kaldırılmasına karar verilmiş. Ha bu arada film ne ile mi ilgili: bir aşk otelini basan uzaylılar ile...

İkinci seminerse şiir ve dil üzerineydi. Açık olayım -ve kendimden esef duyarak- ben şiir okuyucusu değilim. Hiçbir zaman da olamadım. Bazen bir dizenin, bir kıtanın falan beni yakaladığı olmuştur elbet, o kadar da duygusuz ve nobran değilim ama o kadar, ötesi yok. Şu yaşıma kadar okuduğum şiir kitabı herhalde üç falandır. Ve onlar da en inceleridir sanırım... (Yalnız Didem Madak tüm bu konuşmalardan bağımsız olarak başımın tacıdır. Hani okumayan, benim kadar geç kalan varsa tanımak için, bir bakın derim.)
Neyse, o yüzden efleyip püfleyeceğimi sandığım panel, gördüğüm en özgüvenli ve kendinden emin adamlardan biri olan bir İngiliz şair (Steven Fowler, sanırım bu adamı okumaya başlayacağım) sayesinde öyle olmadı. Kurduğu her cümlede beni etkiledi sarışın velet. "Bir şiiri ilk okumada anlayamıyorsanız bu sizin sorununuzdur. Anlayacak doygunluğa henüz ulaşmadığınız anlamına gelir. Benim şiirlerimi anlaşılmaz ve kafa karıştırıcı buluyorlar ve ben bununla gurur duyuyorum"
Bu kibirli veletin dışında panelden çok sıkılan (ve bunu belli eden) fosforlu yeşil tırnaklı bir Güney Afrikalı kadın şair ( bu arada ilk gördüğümde dj sanmıştım kendisini) ve konuşmayı yazmaktan çok sevdiği belli olan bir Bengal şair vardı. Onlar da beni şiir ile barıştıramadı. Kısmet...

Günün özeti gençler, ben bu tip etkinlikleri özlemişim. Çimenlerde oturup kahve içmeyi, bir şey düşünmeden etrafı seyretmeyi, kitapları karıştırmayı... Uzun bir zamandan sonra burada kendimi en normal hissettiğim gündü. O yüzden en başta yazdığımı tekrarlayayım: içinde yaşadığımız şehre şans vermek lazım. Belki de o bize dar gözüken alanlarımızı kendimiz daraltıyoruz. Konfor takıntımız, önyargılarımız ve meraksızlığımız ile...

Not: festivalden fotolar instagram-hikayeler'de : elvan_tuncer